Teknoloji Geliştirme Bölgesi yönetici firması olarak, bugüne kadar yalnızca TGB firmaları özelinde değerlendirdiğimiz girişim sermayesi fonlarının, sadece Ar-Ge indirimi ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kazanç istisnası kapsamında değil; aynı zamanda ticari kazançlar ve diğer gelirler açısından da sağladığı avantajlardan bahsetmenin önemli olduğunu düşünüyorum.
TGB firmalarının bölgede elde ettikleri kazançlara ilişkin olarak kurumlar vergisi istisnasından faydalanabilmeleri için, bu kazancın %3’lük kısmının (2024 yılı için) GSYF veya kuluçka firmalarına yatırım yapılması gerektiğine dair bilgiye tüm TGB firmaları hâkim. Ancak, kurum kazancı ya da gelir vergisine tabi diğer kazançlara sahip vergi mükelleflerinin de GSYF yatırımlarından sağlayabilecekleri vergi avantajları yeterince gündeme gelmemiştir.
Bilindiği üzere, girişim sermayesi yatırım fonları, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun dördüncü bölümünde (Kolektif Yatırım Kuruluşları) yer alan 52 ve 54’üncü maddeleri kapsamında; III-52.4 sayılı Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği ile düzenlenmiştir. Bu tebliğ, girişim sermayesi yatırım fonlarının kuruluşları, faaliyet ilkeleri ve kuralları, katılma paylarının ihracı, nitelikli yatırımcılara satışı, ihraç belgeleri, yatırımcıların bilgilendirilmesi, tasfiye ve sona ermelerine ilişkin esasları kapsamaktadır.
Bu genel çerçeveye değindikten sonra, fonun yapısından ziyade GSYF’nin sağladığı vergi avantajlarına odaklanmak daha faydalı olacaktır.
TGB’lerde yer alan firmaların GSYF ile tanışması, 28.01.2021 tarihinde kabul edilen 7263 sayılı Kanun ile oldu. 01.01.2022 itibariyle Ar-Ge indirimi ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kazanç istisnası kapsamında:
- Yıllık beyanname üzerinden yararlanılan indirim tutarı 1.000.000 TL ve üzerinde olan mükelleflerin,
- Bu tutarın %2’sini pasifte geçici bir hesaba aktarmaları,
- Aktarılması gereken bu tutarın yıllık bazda 20.000.000 TL ile sınırlı olması,
- Bu tutarın, yıl sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren girişimcilere sermaye olarak aktarılması,
- Bu yatırım yapılmadığı takdirde, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge indirimi ve Teknopark istisnasının %20’sinin iptal edilmesi gerekmektedir.
7953 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yukarıda belirtilen oran ve tutarlarda değişiklik yapılmıştır. Buna göre:
- Ar-Ge indirimi ve TGB kazanç istisnası kapsamında yararlanılan indirim tutarı 2.000.000 TL’ye,
- Pasifte geçici bir hesaba aktarılması gereken oran %3’e,
- Aktarılması gereken tutar yükümlülüğü sınırı ise yıllık bazda 100.000.000 TL’ye yükseltilmiştir.
Kurumlar ve Gelir Vergisi Mükellefleri Açısından Ar-Ge indirimi ve TGB kazanç istisnası dışında, 6322 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunu’na eklenen 325/A maddesiyle kurumlar vergisi mükelleflerine;
- Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya
- Girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından fon ayırma imkânı sağlanmıştır.
Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesindeki (g) bendi gereğince ve VUK 325/A maddesi kapsamında ayrılan tutarlar, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek kaydıyla kurum kazancından indirilebilmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesine göre ise, gelir vergisi mükellefleri beyan ettikleri gelirin %10’unu aşmamak şartıyla, GSYF yatırımlarını gelir vergisi matrahından indirebilmektedir.
Girişim Sermayesi Fonunun İndirimi İçin Şartlar;
- Ayrılan fon tutarı, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %10’unu ve öz sermayenin %20’sini aşmamalıdır. (Her iki şart birlikte aranır.)
- Ayrılan fon, yıl sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak SPK denetimine tabi girişim sermayesi fonları veya ortaklıklarına aktarılmalıdır.
- Fon tutarı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmelidir.
İndirim Tutarının Hesaplanması
İndirim tutarının tespitinde, beyan edilen gelir olarak; ticari bilanço kâr veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunan tutar
[Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul edilmeyen giderler – geçmiş yıl zararları – tüm indirim ve istisnalar] dikkate alınacaktır.
Pasifte özel bir fon hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibariyle tespit edilebilecek olup, fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Geçici vergilendirme dönemlerinde fon ayrılması ve indirim uygulamasından yararlanılması mümkün değildir. Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların mükelleflerce pasifte geçici bir hesapta tutulması, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması gerekmektedir. Söz konusu yatırımın yapılmaması halinde, indirim konusu yapılan tutar nedeniyle tahakkuk ettirilecek vergi gecikme faizi ile birlikte mükelleften tahsil edilecektir. (Vergi cezası uygulanmayacaktır.) İndirim konusu yapılacak tespitinde, her yıl girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı dikkate alınacak, önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrar indirim uygulanmayacaktır. Ancak, ayrılan toplam fon tutarı hiçbir suretle öz sermayenin %20’sini aşamayacaktır.
Vergi mükelleflerinin 2025’te yapmış olduğu veya yapacağı yatırım miktarını 2024 vergi matrahından düşebileceklerdir.
Bir örnek ile açıklarsak;
XYZ firması 2024 yılı içerisinde 75.000.000 TL ticari bilanço karı elde etmiştir. Öz sermayesi 100.000.000 TL olan firmanın 5.000.000 TL Kanunen Kabul Edilmeyen Gideri ve 10.000.000 TL geçmiş yıl zararı mevcut olduğu takdirde GSYF’ye ayıracağı maksimum tutar ve bu tutar ayrıldıktan sonra beyan edeceği vergi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
| Açıklama | Tutar (TL) |
|---|
| Ticari Bilanço Karı | 75.000.000 |
| KKEG (+) | 5.000.000 |
| Geçmiş Yıl Zararı (-) | 10.000.000 |
| Toplam (Ticari Kar) | 70.000.000 |
| Firma | Beyan Edilen Gelir | Öz Sermaye | Gelire Göre İndirim Oranı | Sermayeye Göre İndirim Oranı | Aşılmaması Gereken Tutar (Gelir) | Aşılmaması Gereken Tutar (Sermaye) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| XYZ | 70.000.000 TL | 100.000.000 TL | %10 | %20 | 7.000.000 TL | 20.000.000 TL |
| Açıklama | Tutar (TL) |
|---|
| Ticari Kar | 75.000.000 |
| KKEG (+) | 5.000.000 |
| Geçmiş Yıl Zararları (-) | 10.000.000 |
| GSYF İndirimi (-) | 7.000.000 |
| Kurumlar Vergisi Matrahı | 63.000.000 |
Örnekten de anlaşıldığı üzere vergi matrahından düşürülen tutarın GSYF’de değerlendirilmesi, fonun gelir getirici unsur olması ve fon kazançlarının kurumlar vergisinden istisna olması (Türkiye’de kurulmuş olmaları şartı ile) dolayısı ile akılcı bir yatırım olarak vergi mükellefleri tarafından değerlendirilmesi yerinde olacaktır.
Kaynaklar:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
III- 52.4 Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği
İstanbul YMM odası Girişim sermayesi Yatırım fonları sunumu 202312-02